(igotzen eta jeisten ) Puntu bat (hasieran bakarrik) Ebats, laster, ebats, puntua (2) Ebats, laster, ebats Aintzina pasa, Bat eta erdi, gibela pasa, Bat eta erdi, puntua
Kaskarot jatorri ezezaguneko giza talde bateko kidea da, Lapurdiko kostaldean, bereziki Donibane Lohizune, Ziburu eta Urruñan, bizi zena. Teoria desberdinen arabera, ijitoen azpitalde batekoak, hots, mairu eta ijitoen nahasketatik sortuak edo agot eta ijitoen nahasketatik sortuak lirateke.
Gizonezkoak arrantzaleak
eta emakumezkoak arrain-saltzaileak izaten ziren. Beren lege eta
ohitura bereziak zituzten: ezkontza, salerosketa eta harremanetan arau
zehatzak zituzten, eliza propioa zuten, hitz eta esamolde bereziak,
etab.
Beraien ezaugarrien artean dantzarako zaletasuna eta kolore
biziko jantziak aipa daitezke. Ez ziren nomadak, eta, gutxiengo taldea
izan arren, integratuta bizi ziren lapurtarren artean. Gaur egun, ez
dira besteengandik bereizten.(WIKIPEDIA)
IKUS NAIZen (GARA)Joseba Arurkenerenak idatzitako "Kaskarotak Lapurdiko gizartean eta folklorean" artikulua.
Musika Muthiko Alaiak-en eskutik Elai Alai Dantzari taldeak Kaxarranka eta Kaskarot (1:24)
Urteak
dira erakunde publikoak kirolaren sustapen lanetan dihardutela. Eskola
Kirola moduko kanpainak antolatzen eta finantzatzen dituzte erakunde
publikoek (3 milioi euro Gipuzkoan, adibidez). Gipuzkoako Diputazioaren
datuen arabera, Lehen Hezkuntzako ikasleen %80k parte hartzen du Eskola
Kirolean. Mutilen eta nesken arteko desoreka handia zen orain 30 urte
(%80 gizon. %20 emak.), baina emakumeen kirolaren sustapen kanpainekin
ari dira orekatzen datuak (%60 gizon. %40 emak.).
Dantza ez da
kiroltzat jotzen normalki. Dantzak ez du kirolak duen babes
instituzionalik, ez azpiegitura sarerik. Hala ere, Gipuzkoan astero
10.000 lagun aritzen dira euskal dantzan. Horri gehitu beharko
litzaizkieke beste dantza motak: balleta, modernoa, garaikidea, areto
dantzak, kaleko dantzak eta e.a. Gehienak emakumeak. Kirol
estatistiketan ez da jasotzen dantzaren berri, eta beraz, dantzan ari
direnak, dantzaz gain kirolik egiten ez badute, pasibotzat jotzen dira.
Alegia, dantzariak fisikoki aktibatu beharreko herritartzat jotzen dira,
dagoeneko aktibatuta, dantzan ari direla kontuan hartu gabe.
Aisialdirako jardueren eskaintza zabalaren erdian, baliabide eta babes
urriekin lehiatzen da dantza, eta administrazio publikoa bera du
lehiakide gogorrena, herritarrak kirolera bultzatzen baititu dantzan ari
ote diren kontuan hartu gabe.
Ume guztiei gustatzen zaie dantza
egitea. Musikak eragiten dizkigun sentipenak gorputzaren bidez
azaleratzea gizaki guztiok dugun gaitasuna da. Ahalmen horrekin jaiotzen
gara. Hazi ahala emakume gehienek gaitasun hori landu eta garatzen
dute, eta gizonezko gehienek baztertu eta desaktibatzen dute. Umeei jaio
orduko adierazten diegu zein den asignatu diegun genero-identitatea,
eta genero bakoitzari lotutako jarduera estereotipatuetan trebatzen
dira, beraien identitatea beste generoarekiko oposizioz eraikiz.
Horrela, kirola, oro har, mutilen jardueratzat identifikatzen dute umeek
eta dantza nesken jardueratzat. Beraz, eskola kirolaren garaia iristen
denean ahalegin berezia egin behar da emakumeak kirolera hurbiltzeko,
zenbait urtez neska asko aldenduta izan baita kiroletik, praktika
maskulinoa zelakoan. Horrela, nagusiki dantzan aritu diren neskak
kirolera bultzatzen dira, eta bertan, ordura arte kirola besterik egin
ez duten mutilekin topo egiten dute.
Gizonezko gehienek dantza
emakumeen jardueratzat daukate, ez dute ezagutzen eta ez dute balioan
jartzen. Ez dakite dantza ondare kulturala izateaz gainera, osasunerako
kirola bezain onuragarria dela. Arrotzak zaizkie dantzak eragiten dituen
emozio eta plazer fisiko eta intelektualak, orekan eragiten dituen
onurak, adimenaren, espazioaren eta dimentsioen antolaketan eta
ongi-izate fisiko eta mentalean egiten dituen ekarpenak. Gizonezko
gehienek ez dakite nola laguntzen duen dantzaren praktikak norbanakoaren
garapen pertsonalean, intelektualean, afektiboan eta sozialean.
Neskek
eta mutilek trebetasun eta gaitasun desberdinak garatzen dituzte
hazkuntza prozesuan, baina bat-batean neskei esaten zaie gehien jorratu
duten ariketak, dantzak, ez duela baliorik, eta kirola egin behar
dutela. Kirola egin behar dute beraz, gutxi egin duten jarduera bat, eta
beraiekin batera izaten dira kirola besterik egin ez duten mutilak.
Gainera, kirola modu lehiakorrean ulertzen da nagusiki. Kirolaren bidez
emakumeen gizonekiko gutxitasun konplexua eta gizonezkoen
nagusitasunarena indartu eta naturalizatu egiten da. Baina kontuz,
gizonezko gehienek ez dute inoiz dantza egingo; ez dira emakumeak
trebatuta dauden jardueran arituko, ez dira gutxiago direla agerian
jarriko dituen umiliaziotik pasa beharko.
Norbaitek azaldu
diezadake zergatik ari den kirola sustatzen eta dantza baztertzen?
Norentzat da hobea kirola sustatzea eta dantza baztertzea? Zergatik ez
dugu dantza balioan jarri, dantza sustatu eta gizonezkoak dantzan
aritzera bultzatuko dituen politika publikorik?
Urdiñarbeko maskaraden entsegua. Argazkia: Eire Vila. Dantzan, CC BY-SA
Igandean abiatuko dira 2019ko maskaradak eta
Urdiñarbeko gazteek izango dute herriz herri maskaradak eramateko
ardura. Berrogeita hamar arizale baino gehiago arituko dira eta guztira 16
agerraldi egingo dituzte Zuberoako herrietan. Azken urteetako
maskaradetako talderik handiena da aurtengoa, aurreko urteetan hogeita
hamar bat arizale inguruko taldeak osatu izan dira eta aurten berrogeita
hamarretik gora arituko dira; Urdiñarben gazte ugari baitaude.
Urtarrilaren 6an hasi eta apirilaren 21era bitartean
arituko dira maskaradako arizaleak herriz herri Urdiñarben hasi eta
amaituz. Azken urteetan ez bezela, aurtengo arizale taldeak, bi
aitzindari talde izango ditu; gorriak eta beltzak.
Urdiñarbeko maskaraden entsegua. Argazkia: Eire Vila. Dantzan, CC BY-SA
2006an egin ziren maskaradak azkenekoz Urdiñarben. Aurtengo
maskaradak prestatzeko aldiz, 2018ko apirilean hasi ziren astero
biltzen, nolako maskaradak antolatu nahi zituzten erabakitzeko eta
prestaketa lanekin hasteko. Zenbait kargu berri daude aurtengo taldean,
eta hiru hartz ere arituko dira.
Hona 2019ko Urdiñarbeko maskaradan parte hartuko duten arizaleen zerrenda:
Txerrero gorria: Elorri Berrogain.
Gatuzain gorria: Marion Orreindi.
Kantiniersa gorria: Maiana Barreix eta Camille Queheillalt.
Zamaltzain gorria: Iban Etchegoinberri.
Entseinari gorria: Ximun Bedekarratz.
Txerrero beltza: Maitena Berrogain.
Gatuzain beltza: Eloïse Coyos eta Maider Daguerre.
